Okno rozwierne to klasyczny typ okna otwieranego na oścież za pomocą zawiasów umieszczonych z boku ramy. Po przekręceniu klamki skrzydło można w pełni otworzyć do wewnątrz lub na zewnątrz pomieszczenia – podobnie jak drzwi. Takie rozwiązanie zapewnia swobodny dostęp świeżego powietrza do wnętrza oraz umożliwia łatwe wyjrzenie na zewnątrz. Okna rozwierne były przez lata standardem w budownictwie mieszkaniowym, a dziś wciąż spotyka się je w wielu domach, zwłaszcza tam, gdzie zależy nam na prostocie obsługi i pełnym otwarciu skrzydła.
Budowa i działanie okna rozwiernego
Typowe okno rozwierne składa się z nieruchomej ościeżnicy zamontowanej w otworze ściennym oraz ruchomego skrzydła osadzonego na zawiasach. Zawiasy najczęściej montuje się po jednej stronie skrzydła, co pozwala na jego szerokie otwarcie na oścież. W Polsce standardem są okna rozwierne otwierane do wnętrza budynku – takie rozwiązanie ułatwia mycie szyby z zewnątrz i jest przystosowane do naszych warunków klimatycznych. Istnieją także okna rozwierne otwierane na zewnątrz (często nazywane oknami skandynawskimi), jednak spotyka się je rzadziej. Każde okno rozwierne wyposażone jest w klamkę oraz system okuć obwiedniowych, które odpowiadają za domknięcie skrzydła i jego stabilne zaryglowanie w ościeżnicy. Wykonanie ramy i skrzydła może być z różnych materiałów – popularne są profile z PCV, drewna lub aluminium. W skrzydle osadzony jest pakiet szybowy (najczęściej podwójny lub potrójny) zapewniający izolację termiczną i akustyczną. Mechanizm działania okna rozwiernego jest prosty: przekręcenie klamki zwalnia rygle, pozwalając na otwarcie skrzydła. Zamykając okno, rygle chowają się w zaczepach na ramie, co zapewnia szczelność przed wiatrem i deszczem. Okna rozwierne mogą występować jako jednoskrzydłowe lub dwuskrzydłowe. W przypadku konstrukcji dwuskrzydłowej jedno skrzydło jest aktywne (z klamką), a drugie bierne – ryglowane za pomocą zasuwek u góry i u dołu. Dzięki temu nawet szerokie otwory okienne mogą być podzielone na dwa skrzydła bez utraty stabilności. Na całym obwodzie skrzydła znajdują się elastyczne uszczelki, które dociskają do ramy przy zamknięciu, gwarantując odporność na przeciągi i opady.
Zastosowanie okien rozwiernych w budownictwie
Okna rozwierne znajdują zastosowanie w wielu typach budynków. Tradycyjnie były stosowane w domach jednorodzinnych i mieszkaniach jako podstawowy sposób wentylacji i doświetlenia pomieszczeń. Obecnie, choć coraz częściej zastępują je okna o dodatkowych funkcjach uchylania, modele rozwierne nadal są chętnie wybierane w konkretnych sytuacjach. Świetnie sprawdzają się jako okienka serwisowe w budynkach użytkowych – na przykład w kioskach czy punktach sprzedaży, gdzie otwierane są tylko w celu podania towaru. W domach okna rozwierne montuje się niekiedy w pomieszczeniach gospodarczych, piwnicach czy garażach, gdzie potrzebne jest proste okno zapewniające światło i przewietrzenie. Dzięki nieskomplikowanej budowie taki typ okna jest też często wykorzystywany w budynkach gospodarczych i warsztatach. W nowoczesnym budownictwie mieszkaniowym okna rozwierne mogą występować jako uzupełnienie większych przeszkleń – np. obok okna stałego montuje się rozwierne skrzydło, aby umożliwić wyjście na zewnątrz lub przewietrzenie wnętrza. Uniwersalność i prostota okien rozwiernych sprawiają, że mimo rozwoju nowych technologii okiennych nadal mają one swoje miejsce w architekturze. W projektach modernizowanych kamienic czy budynków zabytkowych okna rozwierne często są stosowane ze względu na zachowanie oryginalnego charakteru stolarki okiennej. Ponadto pełne otwieranie skrzydła bywa wymagane przepisami – na przykład jako dostęp dla służb ratunkowych lub jako droga ewakuacyjna w razie potrzeby. Z tego względu w pomieszczeniach mieszkalnych zazwyczaj przewiduje się przynajmniej jedno okno rozwierne lub rozwierno-uchylne, które umożliwi wietrzenie oraz wydostanie się na zewnątrz w sytuacji awaryjnej. Jak widać, okna rozwierne są uniwersalne i w wielu przypadkach niezastąpione.
Zalety okien rozwiernych
Tradycyjne okna rozwierne oferują szereg istotnych korzyści dla użytkowników i projektantów. Do najważniejszych zalet tego rozwiązania należą m.in.:
- Pełne otwarcie skrzydła – możliwość otwarcia okna na całą szerokość zapewnia maksymalny dopływ świeżego powietrza i pozwala szybko przewietrzyć pomieszczenie. Duży kąt otwarcia ułatwia także mycie zewnętrznej strony szyby od wewnątrz budynku.
- Prosta konstrukcja – okno rozwierne ma nieskomplikowany mechanizm działania, dzięki czemu jest mniej podatne na awarie. Mniej skomplikowane okucia oznaczają także niższe koszty zakupu i serwisu w porównaniu do okien o bardziej złożonych mechanizmach.
- Uniwersalne zastosowanie – taki typ okna pasuje do różnych pomieszczeń i budynków. Może pełnić zarówno funkcję okna głównego w pokoju mieszkalnym, jak i dodatkowego okienka w piwnicy czy garażu. Sprawdza się w miejscach, gdzie nie jest konieczna funkcja uchylna.
- Dobry stopień izolacji – dzięki prostej budowie i brakowi dodatkowych luzów (jak w oknach przesuwnych), okna rozwierne osiągają dobre parametry szczelności. W połączeniu z nowoczesnymi pakietami szybowymi zapewniają solidną izolację termiczną oraz ochronę przed hałasem z zewnątrz.
- Łatwość obsługi – otwieranie i zamykanie okna rozwiernego za pomocą klamki jest intuicyjne i nie wymaga użycia siły. Jest to wygodne rozwiązanie dla osób w każdym wieku, a także proste w nauce – klamka działa tutaj w jednym trybie otwierania.
Wady okien rozwiernych
Mimo wielu zalet, okna rozwierne nie są pozbawione pewnych ograniczeń. Przede wszystkim ich skrzydło podczas otwarcia zajmuje przestrzeń – jeśli otwiera się do środka, może blokować dostęp lub wymagać odsunięcia mebli stojących w pobliżu. W przypadku otwierania skrzydła na zewnątrz istnieje ryzyko uderzenia w osoby przechodzące obok budynku lub utrudnienia na wąskim balkonie. Brak funkcji uchylnej oznacza też, że nie można pozostawić okna nieznacznie uchylonego na dłuższy czas bez nadzoru – jedynie całkowite otwarcie lub zamknięcie. Niektóre nowoczesne udogodnienia, takie jak mikrowentylacja czy rozszczelnienie (pozycja zimowa), nie są dostępne w najprostszych modelach rozwiernych pozbawionych dodatkowych okuć. Ponadto, w dużych rozmiarach skrzydła rozwierne mogą być ciężkie, co wymaga solidnych zawiasów i może powodować opadanie skrzydła z czasem, jeśli okno nie jest odpowiednio wyregulowane. Warto więc brać pod uwagę te czynniki przy wyborze okien rozwiernych, szczególnie do pomieszczeń o ograniczonej przestrzeni lub w miejscach, gdzie preferowana jest opcja bezpiecznego wietrzenia bez pełnego otwierania. Warto też pamiętać, że w przypadku okna otwieranego na zewnątrz utrudnione jest czyszczenie szyby od środka – dostęp do zewnętrznej powierzchni szyby wymaga wyjścia na zewnątrz budynku lub skorzystania ze specjalnych urządzeń do mycia. Ponadto otwarte skrzydło wystawione na silny wiatr może ulec gwałtownemu zatrzaśnięciu, jeśli nie zastosujemy ogranicznika rozwarcia. Tradycyjne okna rozwierne niezbyt dobrze sprawdzają się podczas deszczu – nie da się uchylić ich nieznacznie bez narażenia wnętrza na wodę, jak ma to miejsce w przypadku okien uchylnych. Wszystkie te aspekty sprawiają, że okna rozwierne należy dobierać rozważnie, mając na uwadze specyfikę danego pomieszczenia i potrzeby użytkowników.