Okno obrotowe to okno otwierane poprzez obrót skrzydła wokół osi znajdującej się w jego środku. W przeciwieństwie do okien na zawiasach bocznych (rozwiernych) czy uchylnych, okno obrotowe nie otwiera się na bok ani od góry – zamiast tego jego cała rama skrzydła obraca się względem stałej osi. Najczęściej oś obrotu przebiega poziomo przez środek skrzydła – w takim przypadku górna połowa skrzydła wychyla się do pomieszczenia, a dolna na zewnątrz. Ten nietypowy mechanizm otwierania pozwala na łatwe odwrócenie okna, co ułatwia np. mycie zewnętrznej szyby od wewnątrz budynku.
Budowa i mechanizm okna obrotowego
Okno obrotowe zbudowane jest z ramy ościeżnicy mocno osadzonej w murze oraz skrzydła wyposażonego w specjalne zawiasy obrotowe umieszczone pośrodku jego boków. W praktyce zamiast klasycznych zawiasów na krawędzi, stosuje się zawias pivot (oś obrotu) mniej więcej w połowie długości boku skrzydła. Gdy użytkownik przekręci klamkę i zwolni rygle, skrzydło może swobodnie obracać się dookoła tej osi. Typowe okno obrotowe obraca się o kąt do około 180°, co oznacza, że można je w razie potrzeby odwrócić prawie całkowicie – wewnętrzna strona znajdzie się na zewnątrz. Aby to było bezpieczne, stosuje się mechanizmy blokujące pozycje skrzydła (np. blokada przy obrocie o 180° do mycia). Na obwodzie skrzydła nadal znajdują się uszczelki zapewniające szczelność przy zamknięciu. Okucia okna obrotowego muszą być bardzo wytrzymałe, bo utrzymują ciężar skrzydła tylko w dwóch punktach obrotu. Często stosuje się dodatkowe amortyzatory lub hamulce, które stabilizują skrzydło w różnych pozycjach, aby nie obracało się samoczynnie pod wpływem wiatru. Ramy okien obrotowych wykonuje się zazwyczaj z drewna lub aluminium – materiały te zapewniają odpowiednią sztywność. W Polsce okna obrotowe pojawiają się głównie jako okna dachowe (gdzie oś obrotu jest pozioma w połowie wysokości okna dachowego) lub jako okrągłe okienka obrotowe w budynkach publicznych. W krajach skandynawskich popularne są również większe okna obrotowe montowane w ścianach, podkreślające nowoczesny styl budownictwa.
Zastosowanie okien obrotowych
Ze względu na swoją specyfikę, okna obrotowe są stosowane tam, gdzie inne typy okien nie spełniłyby dobrze swojej funkcji lub gdzie poszukiwany jest nietypowy efekt estetyczny. Najpowszechniejszym zastosowaniem są okna dachowe obrotowe – czyli okna połaciowe montowane w dachu, które mają oś obrotu w połowie wysokości. Takie okna są powszechne w poddaszach mieszkalnych; obrót skrzydła umożliwia łatwe umycie zewnętrznej strony szyby z wnętrza poddasza oraz efektywne przewietrzenie pomieszczenia (ciepłe powietrze ucieka górą, a chłodne napływa dolną częścią otwartego okna). Okna obrotowe ścienne (pionowe) spotyka się rzadziej. Są wykorzystywane przede wszystkim w nowoczesnej architekturze – na przykład w budynkach biurowych, galeriach sztuki czy domach o awangardowym designie. Takie okna, często o okrągłym lub kwadratowym kształcie, pełnią nie tylko rolę źródła światła i wentylacji, ale też przyciągają wzrok jako element dekoracyjny fasady. Dodatkowo, okna obrotowe mogą być wybawieniem tam, gdzie brakuje miejsca na tradycyjne skrzydło – np. przy bardzo głębokich parapetach czy na poddaszach z wysoką ścianką kolankową, gdzie okno połaciowe musi być zamontowane wysoko. Mechanizm obrotowy bywa również wykorzystywany w oknach przemysłowych i technicznych (np. w halach fabrycznych, szklarniach), gdzie potrzebne jest szybkie otwarcie dużej powierzchni okna dla wentylacji. W obiektach przemysłowych okna obrotowe mogą pełnić także funkcję szybkiego przewietrzania lub klap oddymiających – jednym ruchem da się otworzyć dużą powierzchnię, co bywa przydatne w sytuacjach awaryjnych.
Zalety okien obrotowych
Okna obrotowe oferują szereg unikalnych zalet wynikających z ich nietypowej konstrukcji. Po pierwsze, łatwe mycie obu stron szyby – możliwość obrócenia skrzydła o 180° sprawia, że zewnętrzną powierzchnię okna można wyczyścić stojąc wewnątrz pomieszczenia. Jest to ogromne ułatwienie zwłaszcza w przypadku okien dachowych lub okien na wyższych kondygnacjach. Po drugie, okna obrotowe zapewniają efektywną wentylację dwukierunkową: przy uchyleniu powstają dwie szczeliny – górna i dolna – co pozwala na wypływ ciepłego powietrza górą i jednoczesny dopływ chłodniejszego dołem. Taki samoczynny obieg poprawia cyrkulację powietrza w pomieszczeniu. Po trzecie, efekt estetyczny – okna obrotowe, zwłaszcza nietypowe (okrągłe czy dużych rozmiarów) nadają budynkom nowoczesny, oryginalny charakter. Są często wyróżniającym się elementem projektu architektonicznego. Dodatkowo, skrzydło okna obrotowego w połowie wystaje na zewnątrz i w połowie do wewnątrz przy otwarciu, co oznacza, że obciążenie przestrzeni jest rozłożone – nie wymaga tak dużo miejsca wewnątrz jak pełne skrzydło rozwierne, ani na zewnątrz jak uchylone okno odchylne. W wielu rozwiązaniach okna obrotowe wyposażone są w mechanizmy wspomagające (sprężyny, amortyzatory), co sprawia, że ich obsługa jest lekka i płynna mimo nietypowego sposobu otwierania. Ponadto, w przypadku okien dachowych obrotowych istnieje możliwość zablokowania skrzydła w pozycji uchylonej (kilkunastocentymetrowej), co pozwala na wietrzenie nawet podczas lekkiego deszczu – wysunięte skrzydło osłania wtedy otwór przed opadami.
Wady okien obrotowych
Mimo swoich zalet, okna obrotowe mają też pewne wady i ograniczenia. Przede wszystkim ich konstrukcja jest bardziej złożona – specjalne zawiasy i mechanizmy obrotowe są droższe oraz mogą wymagać regulacji z czasem. W związku z tym okna obrotowe potrafią być droższe od typowych okien rozwierno-uchylnych o podobnych wymiarach. Również dostępność tych okien jest mniejsza – niewielu producentów oferuje duże okna obrotowe ścienne, więc wybór modeli bywa ograniczony. Kolejnym wyzwaniem jest szczelność i izolacyjność: centralna oś obrotu oznacza, że skrzydło przylega do ramy na górze i dole, ale nie ma tradycyjnych zawiasów dociskających na bokach – wymaga to bardzo dobrych uszczelek i precyzji wykonania, by okno nie przepuszczało wiatru czy wody. Przy otwieraniu połowa skrzydła wchodzi do wnętrza, co może być kłopotliwe w mniejszych pomieszczeniach – np. obracające się okno może zahaczyć o zasłony lub przedmioty stojące na parapecie. Z kolei część wystająca na zewnątrz podczas obrotu może być narażona na silny wiatr, który przy braku blokady mógłby gwałtownie poruszyć skrzydłem. Pod względem bezpieczeństwa, duże okno obrotowe pozostawione otwarte stanowi dość szeroki otwór, przez który łatwo przejść – nie można go uchylić tylko trochę jak okna rozwierno-uchylnego, co może wymagać dodatkowych zabezpieczeń przy dzieciach. Podsumowując, okna obrotowe są ciekawym, ale specjalistycznym rozwiązaniem – należy rozważyć ich wady i zalety w kontekście konkretnego projektu.
Zadzwoń do nas