Uszczelka okienna to elastyczny element wykonany z gumy lub tworzywa, umieszczony wzdłuż styku części okna (najczęściej między ramą a skrzydłem oraz wokół szyby), którego zadaniem jest zapewnienie szczelności. Uszczelki zapobiegają przedostawaniu się wody, powietrza, kurzu i hałasu przez szczeliny w oknie po jego zamknięciu. Dzięki uszczelkom okno może skutecznie izolować wnętrze budynku od warunków zewnętrznych, zapewniając komfort termiczny i akustyczny mieszkańcom. W praktyce w każdym nowoczesnym oknie znajduje się kilka uszczelek – tworzą one barierę, która sprawia, że nawet podczas ulewy czy silnego wiatru do środka nie dostaje się woda ani zimne powietrze, a ciepło z pomieszczenia nie ucieka na zewnątrz. Uszczelki okienne są niewidoczne na pierwszy rzut oka, ukryte w złożeniu okna lub rowkach profili, ale stanowią jeden z najważniejszych elementów decydujących o jakości i wydajności stolarki okiennej.
Funkcje uszczelek w oknie
Uszczelki pełnią w oknach fundamentalną funkcję ochronną i izolacyjną. Gdy okno jest zamknięte, elastyczne uszczelki wypełniają niewielką przestrzeń pomiędzy ruchomym skrzydłem a stałą ramą (ościeżnicą), tworząc barierę nieprzepuszczalną dla czynników zewnętrznych. Dzięki temu nawet podczas intensywnego deszczu woda nie przecieka do wnętrza – jest zatrzymywana przez uszczelki i kierowana w dół do otworów drenażowych (w przypadku okien posiadających system odprowadzania wody). Również powietrze nie przedostaje się przez zamknięte okno: dobre uszczelki eliminują przewiewy i chronią przed odczuwaniem chłodu od okien w wietrzne dni. To samo dotyczy hałasu – wielokomorowa budowa okna z odpowiednimi uszczelkami potrafi znacznie tłumić dźwięki z zewnątrz, pod warunkiem że uszczelki przylegają dokładnie i ciągle na całym obwodzie. Dodatkowo uszczelki przejmują pewną rolę amortyzującą: miękki materiał sprawia, że przy zamykaniu okna skrzydło nie uderza bezpośrednio o twardą ramę, tylko opiera się na gumowej krawędzi, co chroni elementy okna przed ścieraniem i poprawia komfort (zamykaniu towarzyszy „miękkie” dociśnięcie zamiast trzasku). Z czasem uszczelki mogą się zużywać, ale dopóki zachowują sprężystość i integralność, zapewniają utrzymanie optymalnych parametrów użytkowych okna. Podsumowując, bez sprawnych uszczelek nawet najlepsze okno nie spełniłoby swojej roli – byłyby przecieki, przeciągi i utrata właściwości izolacyjnych.
Rodzaje uszczelek okiennych
W konstrukcji okna stosuje się kilka typów uszczelek, z których każdy pełni nieco inną funkcję ze względu na swoje położenie. Podstawowy podział to uszczelki przylgowe oraz uszczelki przyszybowe. Uszczelki przylgowe (zwane też oporowymi) to te, które znajdują się na obwodzie skrzydła i ramy okna – ułożone są w rowkach tak, że po zamknięciu okna skrzydło dociska je tworząc szczelną przegrodę między wnętrzem a zewnętrzem. W zależności od konstrukcji okna może występować jedna uszczelka przylgowa ciągła (najczęściej przy oknach starszego typu lub prostszych konstrukcjach) lub dwie, a nawet trzy uszczelki przylgowe biegnące równolegle wzdłuż obwodu (w nowoczesnych oknach o podwyższonej izolacyjności i systemach określanych jako okna z trzema płaszczyznami uszczelnienia). Drugim rodzajem są uszczelki przyszybowe, umieszczone wokół krawędzi szyby zespolonej, pomiędzy szkłem a profilem skrzydła (wciskane w specjalne rowki od wewnętrznej i zewnętrznej strony pakietu szybowego). Uszczelki te zapewniają szczelność połączenia szyby z ramą skrzydła, chroniąc przed dostawaniem się wody do wnętrza skrzydła oraz przed drganiami szyby. Często uszczelki przyszybowe są integralnie powiązane z listwami przyszybowymi dociskającymi szybę. Poza wspomnianymi, można wyróżnić także uszczelki dodatkowe w niektórych konstrukcjach okien – np. uszczelki centralne (środkowe), które znajdują się pomiędzy ramą a skrzydłem w centralnej części profilu (trzecia uszczelka, tzw. uszczelka środkowa, obecna w systemach okiennych o wyższej szczelności). Istnieją też uszczelki przyprogowe w drzwiach balkonowych (gdzie skrzydło styka się z progiem). Każdy z tych rodzajów uszczelek jest projektowany tak, by współpracować z resztą profilu okna i zwiększać jego szczelność oraz izolacyjność.
Materiały i właściwości uszczelek okiennych
Uszczelki okienne najczęściej wykonywane są ze specjalnych mieszanek gumowych lub tworzyw elastomerowych, które łączą elastyczność z odpornością na warunki atmosferyczne. Jednym z najpowszechniej stosowanych materiałów jest EPDM (kauczuk etylenowo-propylenowy). Uszczelki z EPDM charakteryzują się doskonałą odpornością na działanie czynników zewnętrznych – wytrzymują ekstremalne temperatury, promieniowanie UV, wilgoć oraz ozon, zachowując elastyczność przez długie lata. Dzięki temu nie parcieją i nie pękają szybko nawet na nasłonecznionej elewacji. Innym materiałem jest TPE (termoplastyczny elastomer), który bywa stosowany zwłaszcza w oknach PVC, ponieważ może być współwytłaczany razem z profilem okiennym (uszczelka jest wtedy integralną częścią ramy lub skrzydła, tworząc jednolitą całość bez konieczności ręcznego wkładania uszczelek). TPE również cechuje się dobrą odpornością, choć bywa nieco mniej trwały w skrajnych temperaturach w porównaniu z EPDM – jednak zaletą jest możliwość perfekcyjnego zintegrowania z profilem podczas produkcji. W starszych oknach czasami spotkać można uszczelki z PVC miękkiego lub silikonowe, ale współcześnie dominują wspomniane EPDM i TPE ze względu na ich długowieczność. Ważną cechą materiału uszczelki jest jego twardość (określana w skali Shore’a) – odpowiednio dobrana mieszanka musi być na tyle miękka, by dobrze doszczelniała po zamknięciu okna, ale na tyle sprężysta i trwała, by nie ulegała odkształceniom przy wielokrotnym zgniataniu. Uszczelki często mają też przekrój o skomplikowanym kształcie (np. żebrowania, kilka piór uszczelniających) co zwiększa ich powierzchnię przylegania i skuteczność uszczelniania. Kolorystycznie najczęściej są czarne lub szare, choć w jasnych oknach stosuje się również uszczelki białe lub brązowe, tak by były mniej widoczne i komponowały się z ramą.
Wpływ uszczelek na izolację termiczną i akustyczną
Uszczelki okienne mają bezpośredni wpływ na to, jak dobrze okno chroni przed zimnem i hałasem. Nawet najlepszy pakiet szybowy i wielokomorowy profil nie spełnią swojej roli, jeśli przestrzeń między skrzydłem a ramą będzie przepuszczała powietrze. Dlatego właśnie ciągłość i jakość uszczelek jest tak istotna. W dobrze skonstruowanym oknie, gdy skrzydło jest zamknięte, uszczelki tworzą kilka barier izolacyjnych. Przykładowo, w oknach z trzema uszczelkami przylgowymi pierwsza (zewnętrzna) uszczelka zatrzymuje zacinający deszcz i wiatr, druga (wewnętrzna) chroni przed ucieczką ciepła i przenikaniem hałasu do wnętrza, a trzecia (środkowa) dodatkowo poprawia parametry, stanowiąc bufor i ograniczając wymianę powietrza w komorze międzyskrzydłowej. Dzięki temu współczynnik przenikania ciepła całego okna (Uw) pozostaje niski, a izolacyjność akustyczna (np. wyrażana jako Rw) jest wysoka. Nieszczelności w obrębie uszczelek mogą natomiast zniweczyć te korzyści – nawet drobna przerwa czy deformacja uszczelki skutkuje powstaniem mostka akustycznego lub termicznego, przez który dostawać się mogą niepożądane czynniki. Dlatego producenci przykładają dużą wagę do jakości materiałów uszczelkowych i precyzji ich montażu. Dla użytkownika oznacza to, że dobrze uszczelnione okno zapewnia przyjemny mikroklimat w pomieszczeniu: brak odczuwalnego zimna przy oknie zimą, brak przeciągów, a także skuteczne wytłumienie odgłosów ulicy czy wiatru. Warto zauważyć, że z czasem parametry izolacyjne okna mogą się pogarszać m.in. właśnie przez starzenie się uszczelek – dlatego utrzymanie ich w dobrym stanie jest niezbędne dla zachowania energooszczędności domu i komfortu akustycznego.
Konserwacja i wymiana uszczelek okiennych
Uszczelki, będąc elementami z gumy lub elastomeru, z czasem podlegają zużyciu i starzeniu, jednak przy odpowiedniej pielęgnacji można znacząco wydłużyć ich żywotność. Podstawowym zabiegiem konserwacyjnym jest utrzymanie uszczelek w czystości – powinno się je regularnie przecierać miękką ściereczką z wodą lub łagodnym detergentem, aby usunąć kurz, piasek i inne zabrudzenia, które mogłyby działać ściernie. Ważne jest unikanie ostrych narzędzi czy agresywnych środków chemicznych, które mogłyby uszkodzić strukturę gumy. Drugim istotnym zabiegiem jest okresowe zabezpieczanie uszczelek preparatami konserwującymi, np. silikonem w spreju lub specjalnym środkiem do uszczelek samochodowych/okiennych. Naniesienie takiego środka (zwykle raz lub dwa razy do roku, np. przed zimą i po zimie) pomaga zachować elastyczność gumy, zapobiega jej pękaniu i przymarzaniu w mroźne dni. Uszczelki powinny pozostać miękkie i sprężyste – gdy zauważymy, że stają się twarde, spękane albo trwale spłaszczone, to sygnał, że utraciły swoje właściwości i mogą wymagać wymiany. Wymiana uszczelek okiennych nie jest bardzo skomplikowana: większość z nich jest montowana w postaci wpinanej lub wciąganej w rowek (w przypadku uszczelek przylgowych) lub wciskanej wokół szyby (uszczelki przyszybowe). Aby wymienić uszczelkę, należy ją delikatnie wyciągnąć z profilu (czasem ułatwia to jej nacięcie i wyciąganie kawałek po kawałku, jeśli jest stara i sztywna), a następnie oczyścić rowek z resztek i zanieczyszczeń. Nową uszczelkę docina się na odpowiednią długość (z pewnym zapasem, ponieważ często montuje się ją lekko naddłużoną, by nie była zbyt napięta po ułożeniu) i wciska równomiernie w rowek na całym obwodzie. Ważne, by profil nowej uszczelki był identyczny z oryginalnym – najlepiej pozyskać uszczelki od producenta okien lub dedykowane zamienniki. Po wymianie warto sprawdzić, czy okno prawidłowo się domyka i czy nowa uszczelka równomiernie przylega, zapewniając szczelność. Regularna konserwacja i w razie potrzeby wymiana uszczelek sprawi, że okna zachowają swoją funkcjonalność i izolacyjność przez wiele lat, bez dokuczliwych przeciągów czy przecieków.
Zadzwoń do nas