Przepuszczalność powietrza okna to miara szczelności okna na przenikanie powietrza przy zamkniętym skrzydle. Określa, jaka ilość powietrza przedostaje się przez zamknięte okno pod wpływem różnicy ciśnień (np. wywołanej wiatrem). Parametr ten kategoryzowany jest w klasach od 1 do 4, zgodnie z normowymi badaniami. Okno o klasie 4 jest najbardziej szczelne – praktycznie nie przepuszcza powietrza nawet przy silnym nacisku, podczas gdy klasa 1 oznacza wysoką nieszczelność (wyczuwalne przewiewy już przy niewielkim wietrze). Wysoka szczelność powietrzna okna ma duże znaczenie dla energooszczędności i komfortu w pomieszczeniu.
Jak mierzy się przepuszczalność powietrza w oknach?
Szczelność okien na przenikanie powietrza określa się w badaniach laboratoryjnych zgodnych z normą (np. PN-EN 1026 / 12207). Zamknięte okno montuje się w specjalnej komorze, gdzie wytwarza się kontrolowaną różnicę ciśnień między stroną zewnętrzną a wewnętrzną. Mierzy się, jaka objętość powietrza przepływa przez wszystkie nieszczelności okna (szpary, połączenia skrzydła z ramą) przy określonych poziomach ciśnienia (np. 50 Pa, 100 Pa, 150 Pa). Na podstawie uzyskanych wyników okno klasyfikuje się od klasy 1 (najmniej szczelne) do klasy 4 (najbardziej szczelne).
Norma definiuje dopuszczalny przepływ powietrza dla każdej z klas. Przykładowo, dla klasy 4 przeciek powietrza nie może przekraczać ok. 3 m3 na godzinę na metr szczeliny okna przy ciśnieniu 100 Pa (co w praktyce oznacza niemal zupełną szczelność). Okna klas 1 i 2 przepuszczają wielokrotnie więcej powietrza – w nowoczesnym budownictwie uznaje się je za niepełnowartościowe, ponieważ powodowałyby duże straty ciepła i odczuwalne przeciągi. W większości przypadków współcześnie produkowane okna osiągają klasę 4 (lub w najgorszym razie klasę 3). Okna klasy 1 i 2 nie spełniają obecnych standardów dla stolarki stosowanej w budownictwie mieszkalnym. Informacja o klasie szczelności powietrznej znajduje się w deklaracji właściwości użytkowych wyrobu i świadczy o jakości wykonania okna. Dla porównania: stare, nieszczelne okna drewniane sprzed kilkudziesięciu lat mogłyby odpowiadać najniższym klasom (1–2), stąd odczucie ciągłych przewiewów w takich budynkach. Dzisiejsze normy i oczekiwania są znacznie wyższe.
Dlaczego szczelność okien na powietrze jest ważna?
Szczelność powietrzna okna ma bezpośredni wpływ na komfort cieplny i efektywność energetyczną budynku. Przez nieszczelności (przewiewy) zimą do wnętrza dostaje się zimne powietrze, wychładzając pomieszczenia i powodując przeciągi. Mimo ogrzewania, w pobliżu nieszczelnych okien może być odczuwalnie chłodno. To z kolei wymusza większe zużycie energii na ogrzewanie, bo system grzewczy musi kompensować straty ciepła uciekającego z budynku wraz z infiltrującym powietrzem. Według szacunków, przez stolarkę okienną o słabej klasie szczelności może uciekać od kilkunastu do kilkudziesięciu procent ciepła domu, co przekłada się na wyższe rachunki.
Komfort użytkowników również cierpi, gdy okna przepuszczają powietrze. Ciągły, niewielki napływ zimnego powietrza może powodować odczucie przeciągu, suchość skóry czy dyskomfort termiczny. Ponadto przez nieszczelności do wnętrza dostaje się kurz i hałas z zewnątrz – szczelne okna pomagają więc utrzymać nie tylko ciepło, ale i czystsze, cichsze środowisko wewnątrz domu. W skrajnych przypadkach bardzo nieszczelne okno w wietrzny dzień może nawet generować słyszalny gwizd lub szum powietrza. Dlatego wysoka klasa przepuszczalności powietrza (czyli de facto niska infiltracja) jest pożądana zwłaszcza w budynkach energooszczędnych i pasywnych. W obowiązujących warunkach technicznych coraz większy nacisk kładzie się na szczelność przegród, ponieważ niekontrolowane infiltracje powietrza traktuje się jako straty energii – wentylację należy zapewnić w sposób zaplanowany (np. poprzez nawiewniki lub systemy mechaniczne), a nie przez nieszczelności okien. W budynkach pasywnych dąży się do zminimalizowania strat ciepła.
Czy okna mogą być zbyt szczelne? Szczelność a wentylacja pomieszczeń
Ciekawym zagadnieniem jest kwestia zbyt szczelnych okien. Dawniej pewien poziom nieszczelności okien drewnianych zapewniał naturalną wymianę powietrza w pomieszczeniach – świeże powietrze dostawało się do środka szparami, a zużyte uchodziło na zewnątrz. Współcześnie okna o klasie 4 są na tyle szczelne, że niemal całkowicie eliminują niekontrolowaną infiltrację powietrza. Z jednej strony to zaleta (brak strat ciepła i przeciągów), z drugiej – budynek pozbawiony jakiejkolwiek wentylacji może mieć problemy z wilgocią i jakością powietrza wewnątrz.
Nie oznacza to jednak, że powinniśmy wracać do nieszczelnych okien. Rozwiązaniem jest zapewnienie świadomej, kontrolowanej wentylacji. W nowoczesnych domach stosuje się różne metody: od najprostszych nawiewników okiennych (małe przepustnice montowane w ramach, które wpuszczają ograniczoną ilość powietrza, gdy wilgotność wzrasta lub pojawia się różnica ciśnień), po zaawansowane systemy wentylacji mechanicznej z rekuperacją. Dzięki temu wnętrza są wietrzone w sposób planowy, a okna mogą pozostać szczelne termicznie. Użytkownikom zaleca się także regularne wietrzenie pomieszczeń przez krótkotrwałe, intensywne otwieranie okien – taka metoda zapewnia dopływ tlenu bez nadmiernego wychłodzenia ścian.
Zbyt szczelne okna same w sobie nie są więc problemem, o ile projekt domu przewiduje odpowiednią wentylację. Wręcz przeciwnie, wysoka szczelność okien jest pożądana, ponieważ pozwala nam decydować, kiedy i jak przewietrzyć wnętrza, zamiast cierpieć na ciągłe, niekontrolowane przewiewy. W bilansie energetycznym budynku znacznie korzystniej jest mieć szczelne okna i wentylować tylko w razie potrzeby, niż polegać na stałych nieszczelnościach, które wychładzają dom nawet wtedy, gdy wymiana powietrza nie jest potrzebna.
Co wpływa na szczelność powietrzną okna?
Stopień, w jakim okno przepuszcza lub nie przepuszcza powietrza, zależy od szczegółów konstrukcji i stanu technicznego okna. Główne czynniki to:
- Liczba i jakość uszczelek: Podobnie jak w kwestii wodoszczelności, uszczelki mają decydujący wpływ na szczelność powietrzną. Większość nowoczesnych okien ma co najmniej dwie uszczelki (na obwodzie ościeżnicy i skrzydła), a często także trzecią – tzw. uszczelkę środkową. Im więcej ciągłych barier gumowych i im lepszy materiał (np. EPDM lub silikon) oraz stan uszczelek, tym mniej powietrza przedostanie się przez zamknięte okno. Stare, sparciałe uszczelki lub przerwy w ich ciągłości od razu skutkują wyczuwalnymi przewiewami.
- Okucia i docisk skrzydła: Mechanizmy ryglujące okno (okucia obwiedniowe) zapewniają docisk skrzydła do ramy. Jeśli okno ma dużo punktów ryglowania równomiernie rozłożonych, skrzydło przylega mocno do uszczelek na całym obwodzie. Gdy punktów jest mało lub są źle ustawione, pewne odcinki okna mogą niedostatecznie dolegać – tam powstaną szczeliny przepuszczające powietrze. Ważna jest także regulacja okuć: użytkownik może sezonowo wyregulować docisk (większy zimą, mniejszy latem) w niektórych systemach, by zapewnić optymalną szczelność i łatwość zamykania.
- Dokładność wykonania i materiał ramy: Szczelność zależy również od precyzji, z jaką wykonane jest okno. Jeżeli profil jest zwichrowany lub skrzydło niedokładnie dopasowane, nawet dobre uszczelki nie pomogą. Materiał profilu ma znaczenie o tyle, że np. drewno może z czasem nieco zmieniać kształt pod wpływem wilgoci, a PVC rozszerzać się i kurczyć w dużych amplitudach temperatur – dobre okucia i odpowiedni projekt uwzględniają te czynniki. Okna aluminiowe cechują się stabilnością wymiarową, co sprzyja zachowaniu szczelności w długim okresie.
- Montaż i regulacja: Prawidłowy montaż okna w ścianie gwarantuje, że rama nie ulegnie odkształceniom (które mogłyby spowodować powstanie szczelin). Okno powinno być osadzone idealnie w pionie i poziomie oraz przy użyciu właściwych technik (pianka, kotwy) bez naprężeń. Po montażu ważne jest wyregulowanie skrzydeł – jeśli skrzydło ociera lub nierównomiernie przylega, szczelność będzie zaburzona. Regularna konserwacja okuć (smarowanie, utrzymanie czystości) zapewni płynne działanie i właściwy docisk na przestrzeni lat.
Wybierając okna, warto zwrócić uwagę na ich klasę przepuszczalności powietrza oraz rozwiązania konstrukcyjne wspierające szczelność (np. dodatkowe uszczelki środkowe, możliwość regulacji docisku). Dbanie o okna podczas eksploatacji – utrzymywanie uszczelek w czystości, okresowa wymiana zużytych elementów – pozwoli zachować wysoką szczelność przez cały czas użytkowania.
Zadzwoń do nas