Co to jest mostek termiczny?

Mostek termiczny (zwany także mostkiem cieplnym) to miejsce w przegrodzie budowlanej, gdzie występuje lokalne osłabienie izolacji cieplnej, skutkujące zwiększonym przepływem ciepła. Innymi słowy, jest to punkt lub obszar konstrukcji, przez który ciepło ucieka szybciej niż przez otaczające go elementy. Mostki termiczne mogą powstawać na skutek przerwania ciągłości warstwy ocieplenia, zastosowania materiałów o większej przewodności cieplnej lub błędów wykonawczych. W kontekście okien, mostkami termicznymi są np. styk okna ze ścianą (jeśli źle ocieplony), metalowe elementy ram bez przekładek termicznych czy krawędzie szyb przy zimnej ramce dystansowej.

Gdzie powstają mostki termiczne przy oknach?

Stolarka okienna, choć wykonana z coraz lepszych materiałów, bywa newralgicznym miejscem pod względem ucieczki ciepła. Mostki termiczne związane z oknami najczęściej występują w następujących obszarach:

• Połączenie okna z murem: Jeśli wokół ramy okiennej brak ciągłej izolacji lub została ona źle wykonana, powstaje szczelina, przez którą ciepło ucieka na zewnątrz. Dotyczy to szczególnie obszaru pod parapetem i nad nadprożem okna. Niewypełnione lub słabo zaizolowane przestrzenie montażowe to typowe mostki cieplne.
• Profile okienne bez przekładek termicznych: W starszych oknach aluminiowych ramy były wykonane z jednolitego metalu, który bardzo dobrze przewodzi ciepło. Taki profil stanowił ciągły mostek termiczny między wnętrzem a zewnętrzem. Współcześnie stosuje się w aluminium przekładki termiczne (wkładki z tworzywa izolacyjnego), ale jeśli profil ich nie ma lub są one zbyt cienkie, rama okna może być chłodnym mostkiem.
• Ramki dystansowe w szybach: Krawędzie oszklenia, gdzie tafle szkła są rozdzielone ramką dystansową, to kolejny punkt potencjalnych strat ciepła. Tradycyjne ramki były wykonane z aluminium, co powodowało wychładzanie brzegów szyby (efekt zimnej ramki). Obecnie stosuje się tzw. „ciepłe ramki” z tworzyw lub stali szlachetnej o niskiej przewodności, by ograniczyć ten mostek.
• Słupki i mocowania stalowe: Jeśli okno ma wewnętrzne wzmocnienia stalowe (np. w profilach PVC) lub łączniki konstrukcyjne, te elementy również mogą przewodzić ciepło lepiej niż otaczający materiał. Gdy nie są odpowiednio oddzielone termicznie, tworzą miejscowe mostki termiczne.

Wszystkie powyższe miejsca cechuje zwiększony przepływ ciepła, co skutkuje obniżoną temperaturą powierzchni wewnętrznych w tych punktach. Mostki termiczne przy oknach są szczególnie odczuwalne zimą – ramy lub okolice okien mogą być wyraźnie chłodniejsze w dotyku niż reszta ściany.

Jakie są skutki mostków termicznych?

Obecność mostków termicznych wpływa negatywnie na wiele aspektów komfortu i trwałości budynku. Po pierwsze, mostki termiczne znacząco zwiększają straty ciepła – ciepło ucieka przez nie szybciej, co przekłada się na wyższe koszty ogrzewania. Nawet jeśli większość przegrody jest dobrze ocieplona, kilka nieizolowanych punktów potrafi obniżyć ogólną efektywność energetyczną przegrody o kilkanaście czy kilkadziesiąt procent.

Kolejnym skutkiem jest obniżenie temperatury wewnętrznej powierzchni przegrody w miejscu mostka. Chłodniejsze fragmenty ściany czy ramy okna mogą powodować kondensację pary wodnej z powietrza wewnętrznego – woda osiada na zimnych powierzchniach (efekt „pocenia się” okien lub kątów ścian). Ciągłe zawilgocenie sprzyja rozwojowi pleśni i grzybów, co jest groźne dla zdrowia mieszkańców i niszczy materiały budowlane.

Dodatkowo, w pobliżu mostków termicznych odczuwalny jest dyskomfort termiczny. W sezonie zimowym przy oknie z wyraźnym mostkiem cieplnym możemy czuć chłód promieniujący od tej strefy lub lekki ciąg zimnego powietrza opadającego wzdłuż wychłodzonej powierzchni (tzw. efekt „ciężkich zasłon”). Mieszkańcy intuicyjnie odsuwają się od takich miejsc, bo temperatura odczuwalna jest tam niższa. W skrajnych przypadkach mostki termiczne mogą powodować pękanie wykończenia wnętrz (np. pęknięcia gładzi gipsowej wskutek różnic temperatur) oraz przyspieszone niszczenie elementów (korozja, butwienie) pod wpływem wilgoci i dużych amplitud termicznych.

Jak eliminować mostki termiczne przy oknach?

Redukcja mostków termicznych to istotny element projektowania energooszczędnego budynku. W przypadku okien istnieje szereg metod, by zminimalizować straty ciepła w ich okolicach:

• Prawidłowy montaż z ociepleniem: Okna należy montować tak, by przestrzeń wokół ramy była dokładnie wypełniona materiałem izolacyjnym (najczęściej pianką poliuretanową) i zabezpieczona przed wilgocią. Coraz częściej stosuje się tzw. ciepły montaż warstwowy – oprócz pianki, od wewnątrz daje się taśmę paroizolacyjną, a od zewnątrz paroprzepuszczalną. Dzięki temu izolacja pozostaje sucha i spełnia swoją funkcję. W budynkach o grubym ociepleniu zewnętrznym praktykuje się montowanie okien w warstwie izolacji (wysunięcie okna poza mur, w linię ocieplenia), co eliminuje mostek na styku okna i muru.
• Okna o lepszej konstrukcji termicznej: Warto wybierać okna, które są zaprojektowane z myślą o minimalizacji mostków. Przykładowo: ramy aluminiowe z grubszymi przekładkami termicznymi, profile PVC z dodatkowym ociepleniem w środku (wkładkami termoizolacyjnymi) czy profile drewniano-aluminiowe, gdzie część zewnętrzna jest aluminiowa, a wewnętrzna drewniana. Zwraca się też uwagę na współczynnik linearnego mostka termicznego Ψ na połączeniu szyby z ramą – niższe wartości osiąga się stosując ciepłe ramki dystansowe zamiast aluminiowych.
• Ocieplenie ościeży i parapetów: Ościeża wokół okna (czyli wewnętrzne powierzchnie muru przy oknie) warto ocieplić od środka płytami z materiału termoizolacyjnego o małej grubości (np. aerogelu lub XPS). Alternatywnie, przy docieplaniu budynku z zewnątrz, warstwę izolacji wyprowadza się możliwie blisko ramy okiennej, zakrywając fragment jej bocznej powierzchni (aby mostek był jak najkrótszy). Pod parapetem zewnętrznym stosuje się tzw. „ciepły parapet” – specjalny blok izolacyjny (np. z polistyrenu ekstrudowanego), który izoluje stykanie się parapetu i okna z murem.
• Dbałość o szczegóły wykonawcze: Eliminacja mostków termicznych wymaga staranności. Należy unikać ciągłości metalowych elementów między wnętrzem a zewnętrzem – np. montując rolety zewnętrzne, trzeba zastosować nadproża z izolacją termiczną lub kasety roletowe ocieplone od wewnątrz. Wszystkie szczeliny i złącza wokół okien muszą być dokładnie wypełnione izolacją. Warto korzystać z systemowych rozwiązań montażowych (ciepłe listwy podokienne, kształtki XPS wokół ram), które upraszczają osiągnięcie ciągłości izolacji.

Działania te razem wzięte pozwalają zminimalizować wpływ mostków termicznych przy oknach. Choć całkowite wyeliminowanie wszelkich mostków bywa trudne, nowoczesne technologie i staranny montaż sprawiają, że ich oddziaływanie na bilans cieplny budynku jest zredukowane do nieznacznego poziomu, nieszkodliwego dla komfortu i efektywności energetycznej domu.