Skrzydło okienne to ruchoma część okna, potocznie nazywana również skrzydłem okna lub po prostu okiennicą (choć termin „okiennica” bywa używany w innym znaczeniu). Jest to element osadzony w ramie okiennej (ościeżnicy) za pomocą zawiasów, który można otwierać, uchylać lub przesuwać w zależności od konstrukcji okna. Skrzydło stanowi ramę dla szyby – w jego obwodowy profil wmontowany jest pakiet szybowy oraz okucia, w tym klamka okienna służąca do zamykania i otwierania. W praktyce skrzydło okienne to ta część okna, którą użytkownik porusza, aby wpuścić świeże powietrze do wnętrza lub zamknąć pomieszczenie przed warunkami zewnętrznymi. Od cech skrzydła (materiału, wielkości, rodzaju okuć) zależą funkcjonalność okna, jego izolacyjność oraz wygoda obsługi.
Rola skrzydła okiennego w konstrukcji okna
Skrzydło okienne pełni podstawową funkcję umożliwiającą korzystanie z okna na co dzień. To właśnie dzięki ruchomemu skrzydłu możemy otworzyć okno, aby przewietrzyć pomieszczenie lub uzyskać dostęp do zewnętrznej strony szyby podczas mycia. Skrzydło jest elementem, który zamyka otwór okienny, chroniąc wnętrze budynku przed czynnikami atmosferycznymi, takimi jak deszcz, wiatr czy zimno, gdy jest zamknięte. Z kolei po otwarciu skrzydło pozwala na wymianę powietrza i kontakt z otoczeniem zewnętrznym. Konstrukcja skrzydła musi łączyć w sobie dwie pozornie sprzeczne cechy: szczelność po zamknięciu oraz mobilność. Dlatego skrzydło zaprojektowano tak, by precyzyjnie przylegało do ramy wyposażonej w uszczelki, co zapewnia izolację termiczną i akustyczną, a jednocześnie by mogło lekko się poruszać na zawiasach, umożliwiając otwieranie. Ważnym aspektem jest również bezpieczeństwo – solidne skrzydło wraz z odpowiednimi okuciami utrudnia włamanie i zapewnia ochronę mieszkańcom. Innymi słowy, skrzydło okienne to serce funkcjonalności okna: bez niego okno byłoby tylko stałym przeszkleniem, a dzięki niemu zyskujemy możliwość regulacji dopływu świeżego powietrza, światła oraz ewentualnej ewakuacji w sytuacjach awaryjnych.
Rodzaje skrzydeł okiennych i sposoby otwierania
Istnieje kilka rodzajów skrzydeł okiennych, różniących się sposobem otwierania i konstrukcją, co pozwala dostosować okno do potrzeb użytkownika oraz warunków architektonicznych. Najbardziej podstawowy podział to okna rozwieralne, uchylne, uchylno-rozwieralne oraz przesuwne. Skrzydło rozwieralne to takie, które otwiera się na oścież wokół pionowej krawędzi – działa podobnie jak drzwi, może być otwierane do wnętrza pomieszczenia (typowe dla okien w Polsce) lub na zewnątrz (często spotykane w niektórych krajach czy w oknach dachowych). Skrzydło uchylne z kolei odchyla się od góry do wnętrza pomieszczenia, tworząc u góry szczelinę – ten tryb otwarcia zapewnia przewietrzanie pomieszczenia bez pełnego otwierania okna. Bardzo popularne są skrzydła uchylno-rozwieralne (określane też jako rozwierno-uchylne), które łączą obie powyższe funkcje: w zależności od ustawienia klamki skrzydło może być albo otwarte na oścież, albo uchylone od góry. Tego rodzaju okucie (mechanizm rozwierno-uchylny) jest standardem w nowoczesnych oknach, ponieważ oferuje największą uniwersalność. Oprócz tego spotykamy skrzydła przesuwne – stosowane głównie w dużych oknach balkonowych i tarasowych (np. systemy typu HS lub PSK). Skrzydła przesuwne nie otwierają się do wnętrza czy na zewnątrz, lecz poruszają się równolegle względem drugiego skrzydła lub stałej części okna, co pozwala zaoszczędzić miejsce i uniknąć kolizji z wyposażeniem wnętrza. Niezależnie od mechanizmu otwierania, skrzydła mogą występować pojedynczo lub podwójnie w ramach jednego okna. W oknach dwuskrzydłowych wyróżniamy skrzydło czynne (otwierane jako pierwsze, z klamką) oraz skrzydło bierne (otwierane zwykle po odblokowaniu zasuwek – nie posiada własnej klamki). Takie rozwiązanie z tak zwanym słupkiem ruchomym umożliwia otwarcie całej szerokości okna bez stałego słupka pośrodku. Dodatkowo warto wspomnieć o oknach specjalnych: skrzydła obrotowe (obracające się wokół osi poziomej w połowie wysokości – typowe dla okien połaciowych i niektórych okien fasadowych) czy skrzydła odchylne (np. w oknach awningowych otwieranych na zewnątrz od dołu). Wybór rodzaju skrzydła i sposobu otwierania zależy od przeznaczenia okna, przestrzeni dostępnej do jego otwierania oraz preferencji użytkownika.
Konstrukcja i materiały skrzydła okiennego
Skrzydło okienne zbudowane jest w podobny sposób jak rama, przy czym dostosowane jest do tego, by być elementem ruchomym. Podstawą skrzydła jest profil (ramka skrzydła) wykonany z materiału takiego samego jak materiał ramy okiennej – może to być drewno, PVC lub aluminium, ewentualnie kombinacja tych materiałów. Profil skrzydła ma zwykle kształt dopasowany do profilu ramy, tak aby po zamknięciu elementy te tworzyły szczelne połączenie. Wewnątrz profilu skrzydła, podobnie jak w ramie, mogą znajdować się komory powietrzne (w przypadku PVC) lub przekładki termiczne (w przypadku aluminium), które poprawiają izolacyjność. W skrzydłach drewnianych profil wykonuje się z klejonego warstwowo drewna, co zwiększa jego stabilność i odporność na odkształcenia. Ważną częścią konstrukcji skrzydła jest pakiet szybowy – czyli zestaw szyb zespolonych zamontowany wewnątrz skrzydła. Szyba jest utrzymywana i dociskana przez listwy przyszybowe od wewnętrznej strony skrzydła. Wokół krawędzi skrzydła, w specjalnych rowkach, umieszczone są uszczelki przylgowe, które podczas zamknięcia okna są dociskane do ramy, zapewniając wiatroszczelność i wodoszczelność połączenia. Skrzydło zawiera również elementy okuć obwiedniowych – to znaczy mechanizmy rozmieszczone dookoła ramy skrzydła, które ryglują okno w ramie (zapadki, zaczepy) w kilku punktach. Materiały użyte do budowy skrzydła wpływają na jego właściwości: np. skrzydło z profili PVC będzie dobrze izolować termicznie, skrzydło aluminiowe pozwoli na węższe ramy i większe przeszklenia, a skrzydło drewniane zapewni naturalną estetykę. Każdy z tych materiałów jest na etapie produkcji wzmacniany (np. skrzydła PVC zawierają stalowe wzmocnienia, skrzydła drewniane są klejone warstwowo), by skrzydło zachowało sztywność i wytrzymałość przez długie lata intensywnej eksploatacji.
Mechanizmy i okucia w skrzydle okiennym
Funkcjonalność skrzydła okiennego w dużej mierze zależy od zastosowanych okuć, czyli mechanizmów odpowiedzialnych za otwieranie, zamykanie i ryglowanie okna. W skład okuć skrzydła wchodzą między innymi zawiasy, które łączą skrzydło z ramą i pozwalają na jego obrót lub przesuw, a także specjalne okucia obwiedniowe biegnące wzdłuż krawędzi skrzydła. Standardowe nowoczesne skrzydło rozwierno-uchylne ma okucie obwiedniowe, które umożliwia zarówno otwieranie boczne, jak i uchylanie górne – zmiana trybu następuje przez odpowiednie przekręcenie klamki. Klamka okienna jest połączona z mechanizmem zamykającym: za jej pomocą użytkownik porusza zespołem rygli i zaczepów rozmieszczonych dookoła skrzydła. Po przekręceniu klamki w pozycję zamkniętą, rygle wchodzą w zaczepy zamontowane na ramie okna, dociskając skrzydło do uszczelek i zapewniając szczelność oraz zabezpieczenie przed otwarciem z zewnątrz. W pozycji uchylnej część zaczepów pozostaje zaryglowana, a część pozwala na odchylenie górnej krawędzi skrzydła. Pozycja otwarta oznacza zwolnienie wszystkich punktów ryglowania, co umożliwia pełne otwarcie skrzydła. Okucia mogą być także wyposażone w dodatkowe funkcje: mikrowentylację (minimalne rozszczelnienie okna przy zamknięciu, zapewniające dopływ świeżego powietrza), blokadę błędnego położenia klamki (zapobiega jednoczesnemu uchyleniu i otwarciu) czy mechanizmy antywłamaniowe (specjalne zaczepy utrudniające wyważenie skrzydła). W przypadku okien przesuwnych stosuje się inny rodzaj okuć – systemy jezdne na prowadnicach i blokady w pozycjach zamknięcia. Niezależnie od typu, wszystkie te elementy muszą być precyzyjnie wyregulowane i wykonane z wytrzymałych materiałów (stal, stop metali), aby zapewniały płynną pracę skrzydła oraz jego długotrwałą niezawodność. Dobrze dobrane i utrzymane okucia sprawiają, że nawet duże i ciężkie skrzydło okienne może być obsługiwane lekko i bezpiecznie.
Regulacja i konserwacja skrzydeł okiennych
Skrzydła okienne, szczególnie te otwierane i uchylne, wymagają okresowej regulacji oraz konserwacji, aby działały poprawnie przez wiele lat. Z czasem, pod wpływem użytkowania oraz zmian temperatur i wilgotności, skrzydło może minimalnie opaść lub rozregulować się, co objawia się np. trudnościami w domykaniu, ocieraniem o ramę czy nieszczelnością. Na szczęście większość nowoczesnych okien posiada możliwość regulacji skrzydeł za pomocą odpowiednich śrub regulacyjnych w zawiasach i okuciach. Regulacji dokonuje się zazwyczaj imbusem (kluczem sześciokątnym) – można skorygować położenie skrzydła w płaszczyźnie poziomej, pionowej oraz docisk do ramy. Takie czynności często są wykonywane przez serwis okienny, ale podstawową regulację, np. dociągnięcie skrzydła bliżej ramy na zimę (by zwiększyć szczelność) lub poluzowanie latem, może wykonać sam użytkownik według zaleceń producenta. Oprócz regulacji, istotna jest konserwacja skrzydła i jego mechanizmów. Należy regularnie oczyszczać uszczelki z kurzu i brudu oraz utrzymywać je w elastyczności (np. poprzez smarowanie silikonem lub specjalnymi preparatami do uszczelek raz na rok). Równie ważne jest smarowanie ruchomych elementów okuć – zawiasów, ryglów, zamków – odpowiednim olejem lub smarem technicznym, aby zapobiec nadmiernemu tarciu i korozji. Powinno się to robić przynajmniej raz w roku, najlepiej przed sezonem zimowym. W przypadku skrzydeł drewnianych, konserwacja obejmuje także kontrolę powłoki lakierniczej – jeśli zauważymy miejscowe odpryski czy spękania farby, warto je zabezpieczyć, by wilgoć nie wniknęła w drewno. Dbając o skrzydło okienne poprzez drobne zabiegi regulacyjne i konserwacyjne, zapewniamy sobie jego sprawne działanie, szczelność oraz przedłużamy żywotność całego okna. Regularne przeglądy i pielęgnacja skrzydła zapobiegają kosztownym naprawom i sprawiają, że codzienne użytkowanie okna jest komfortowe.
Zadzwoń do nas